Türk polisiye edebiyatı, zengin tarihiyle dikkat çeken ve her dönemde farklı yazarların özgün eserleriyle gelişimini sürdüren bir türdür. Bu yazıda, hem Türk edebiyatında polisiye roman türünün doğuşuna hem de bu türün önde gelen 10 yazarına odaklanacağız. Peki, “Türk polisiye yazarları kimlerdir?” ve “En iyi Türk polisiye romanları hangileridir?” gelin, birlikte keşfedelim.
Türk Polisiye Edebiyatının Kısa Tarihi
Türk polisiye edebiyatının kökleri, Ahmet Mithat Efendi’nin 1884 yılında yazdığı Esrar-ı Cinayat adlı romanına dayanmaktadır. Bu eser, Türk edebiyatındaki ilk polisiye roman olarak kabul edilir ve türün öncüsü olmuştur. 20. yüzyılda Peyami Safa gibi yazarlar, polisiye edebiyatı daha popüler hale getirmiş, modern dönemlerde ise Ahmet Ümit gibi isimler bu türe yeni soluklar kazandırmıştır. Polisiye romanlar, sadece birer gizem hikâyesi olmaktan çıkıp toplumsal eleştirilere, tarihi anlatımlara ve derin psikolojik temalara da ev sahipliği yapmıştır.
Türk Polisiye Yazarları ve Öne Çıkan Eserleri
Türk edebiyatındaki ilk polisiye romandan günümüze kadar polisiye roman yazarlarımızı ve eserlerini 10 kıymetli örnek üzerinden inceleyelim. Böylelikle polisiye türünün yerli zeminde de bir karşılığı olduğunu özellikle Peyami Safa’nın bu noktadaki önemin çok büyük olduğunu hatırlatmış olalım. Simeranya oluşumu da zaten Peyami Safa’nın bir ütopyasıydı, hem onu daha iyi anlamak hem de Türk edebiyatındaki kıymetli yerini unutmamak adına Türk polisiyesine olan katkılarını göz önünde bulundurarak onunla başlayalım.
Peyami Safa
Polisiye türünün ilk eseri olmasa da Türk edebiyatında polisiyenin gelişiminde en büyük pay Peyami Safa’nın diyebiliriz. Öyle ki Cingöz Recai serisine dair Türk sinemasında 1954, 1969 ve 2017 yıllarında 3 adet film yapılmıştır. Her yönüyle Cingöz Recai bizden bir karakterdir. Bizden olması, akıcı bir dil kullanılması ve polisiyeyi iyi işlemesi çok başarılı bir seriye dönüşmesinde kilit rol oynamıştır.
- Eser: Cingöz Recai Serisi
- Peyami Safa, Cingöz Recai karakteriyle tanınan, polisiye edebiyatın öncülerinden biridir. Bu seri, zekâ dolu planları ve ilginç olay örgüsüyle hem polisiye hem de macera türünde önemli bir yere sahiptir. Peyami Safa’nın polisiye edebiyata kattığı mizahi ögeler ve akıcı dili, onu unutulmaz kılar.
Ahmet Mithat Efendi
Sık sık eleştirilerin odağında bir isim olduğunu görürüz Ahmet Mithat Efendi’nin, sığ yazdığı derinlik olmadığı filan söylenir kitaplarında. Fakat Ahmet Mithat Efendi’nin misyonu çok başkaydı. 200’e yakın eser kaleme alırken, Türk edebiyatının çağı yakalamasını hedefliyordu, çok eksiğimiz vardı ve pek çok türde öncülük edecek isimlere ihtiyacımız vardı. Ahmet Mithat Efendi’nin üstlendiği misyon Türk edebiyatında polisiyenin de yolunu açmış oldu.
- Eser: Esrar-ı Cinayat
- Ahmet Mithat Efendi’nin bu eseri, Türk edebiyatındaki ilk polisiye roman olarak kabul edilir. Yazar, o dönemde polisiye edebiyatın Avrupa’daki popülerliğini Türkiye’ye taşıyan bir isim olmuştur.
Celil Oker
Haliç Manzaralı Cinayet, Bin Lotluk Ceset ve Sen Ölürsün Ben Yaşarım gibi kitaplarda Remzi Ünal’ın dedektifliğini içeren eserleri ile Celil Oker de Türk edebiyatında polisiye denilince akla gelen önemli yazarlarımızdan biridir.
- Eser: Dedektif Remzi Ünal Serisi
- Modern Türk polisiye edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Celil Oker, Dedektif Remzi Ünal karakteriyle tanınır. İstanbul’un kaotik atmosferini polisiye hikayeleriyle birleştiren Oker, türe yeni bir soluk kazandırmıştır.
Ahmet Ümit
Türk edebiyatında güncel anlamda eserlerinin karşılık bulduğu bir polisiye yazarı olarak karşımıza çıkar.
- Eserler: Sis ve Gece, Bab-ı Esrar, Elveda Güzel Vatanım
- Ahmet Ümit, tarihi ve toplumsal temaları polisiye türüyle ustaca harmanlayan bir yazardır. Hikayelerinde derinlemesine karakter analizleri ve şaşırtıcı olay dönüşleri dikkat çeker.
Esmahan Aykol
Kadın polisiye yazarlarımızdan Esmahan Aykol 2000’li yılların başlarında Kati Hirschel serisiyle polisiye türünde öne çıkmıştır.
- Eser: Kati Hirschel Serisi
- Polisiye türünü mizahi bir dille ele alan Esmahan Aykol, Kati Hirschel karakteriyle hem yerli hem de yabancı okuyucuların dikkatini çekmiştir. Yazar, kadın karakterlerin polisiye türündeki etkisini gözler önüne serer.
Algan Sezgintüredi
Maktülün Şansı, Katilin Şeyi gibi orijinal olduğu kadar dikkat çekici kitap isimleriyle Vedat ve Tefo Serisi, polisiyenin de mizahının çok güzel olacağını gözler önüne seriyor. Murat Menteş, Alper Canıgüz gibi yazarların kitaplarını sevenler, polisiye sevmiyorlarsa bile Algan Sezgintüredi eserlerini çok sevecektir.
- Eser: Dedektif Vedat ve Tefo Serisi
- Algan Sezgintüredi, polisiye türüne mizahi bir bakış açısı getirerek Vedat ve Tefo gibi ilginç karakterlerle dikkat çekmiştir.
Cenk Çalışır
Dünya Kitap 2019 yılında Cenk Çalışır’a “Yılın Telif Polisiye Kitabı” ödülünü layık görmüştü. Söz konusu eser Beria eseriydi. Yükselen bir polisiye yazarımız olarak öne çıktığını söyleyebiliriz.
- Eser: Kan Yağmuru, Kilit Operasyonu
- Polisiye romanlarında toplumsal eleştiriyi ustaca işleyen Cenk Çalışır, okuyucuyu düşünmeye sevk eder. Kadın hakları ve adalet gibi önemli konuları polisiye olaylarla birleştirir.
Elçin Poyrazlar
Ecel Çiçekleri ve Çıplak Kalp eserlerinin öne çıktığı Türkiye’de Polisiye Yazarları Birliği’nin kurucularındandır.
- Eser: Gazetecinin Ölümü
- Elçin Poyrazlar, polisiye hikayelerine yerli bir bakış kazandırarak toplumsal olaylarla küretsel sorunları birleştirir.
Erol Üyepazarcı
Polisiye roman eleştirmeni olarak öne çıkan Erol Üyepazarcı, Türk polisiyesi hakkında bilgi almak için başvurulması gereken önemli bir kişilik olarak öne çıkmaktadır. Aşağıda verdiğimiz eser 1000 sayfanın üzerinde olsa da konunun ilgilileri severek okuyacaktır.
- Eser: Korkmayınız Mister Sherlock
- Erol Üyepazarcı, Türk polisiye edebiyatının tarihine dair derinlemesine çalışmalar yapmış ve bu alanda bir çok eser kaleme almıştır.
Ayşe Erbulak
Türk kadın polisiye yazarları arasında en önemli isimlerden biri olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
- Eser: Aile Cinayetleri
- Ayşe Erbulak, polisiye türündeki yenilikçi yaklaşımı ve akıcı diliyle dikkat çekmektedir. Cinayet A.Ş., polisiye sevenler için önemli bir eserdir.
Onuncu ve son yazarımızdan da bahsetmiştik olduk. Yerli polisiye yazarlarımız bu listeyle sınırlı değil elbette.
Türk Polisiye Romanlarının Öne Çıkan Temaları
Türk polisiye romanlarında toplum eleştirisi, ahlaki sorgulamalar ve tarihsel olaylar öne çıkar. Bu eserlerde, bireysel çıkarların toplumsal etkileri, adaletin gücü ve insanoğlunun karanlık yüzü ustaca işlenmiştir.
En İyi Türk Polisiye Romanları: Okuma Önerileri
- Seri şeklinde soluksuz okumak isteyenler için: Cingöz Recai (Peyami Safa)
- Yeni başlayanlar için: Esrar-ı Cinayat (Ahmet Mithat Efendi)
- Tarihi bir bakış açısı isteyenler için: Bab-ı Esrar (Ahmet Ümit)
- Mizahi türden hoşlananlar için: Katilin Şeyi (Algan Sezgintüredi)
- Modern polisiye sevenler için: Dedektif Remzi Ünal Serisi (Celil Oker)
Türk Polisiye Yazarları ve Türk Polisiyesi
Türk polisiye yazarları, eserleriyle edebiyat dünyasına önemli katkılarda bulunmuş ve okuyucuları gizem dolu yolculuklara çıkarmıştır. Siz de bu yazıdaki yazarların eserlerinden birini okuyarak polisiye türünü yeniden keşfedebilirsiniz. Sizin favori polisiye yazarınız kim? Fikirlerinizi yorumlarda paylaşmayı unutmayın!
Unuttuğumuz veya atladığımız bir polisiye yazarı veya Türk polisiye eseri varsa mutlaka yorum kısmından katkıda bulununuz.
Instagram üzerinden bizi takip etmiyor olabilirsiniz, haklısınız da pek aktif değiliz :/ yine de aktif olmaya çalışıyoruz siz takibinizi esirgemeyin.
