Barış Manço, özellikle bazı eserleri ile Türk müzik dünyasında ismini kalıcı bir şekilde yazdırdı diyebiliyoruz. Daha önce de Simeranya’da Barış Manço şarkılarından inceleme yaptığımız olmuştu. Bu kez Benden Öte Benden Ziyade şarkısı ne anlatıyor, onu inceleyeceğiz. Alışılmışın dışında sözleri epey uzun olan bu şarkıyı, önce şöyle sakin bir yere geçip mümkünse kulaklık olmadan, sesi de çok yükseltmeden, sakin sakin, sözlerine odaklanarak dinlemenizi tavsiye ederim. Bunun için şarkıyı direkt buraya ekliyorum. Önce dinleyip sonra benim yorumlarımı okumanız daha anlamlı olacaktır.
Benden Öte Benden Ziyade Sözleri Kimin
Sözleri Barış Manço’ya ait olan bu şarkı, Manço’nun son albümünde, 1995 yılında yayınlandı. Şarkıyı dinleyerek sözlerine geçiş yapabiliriz.
Sözleri her zaman olduğu gibi parça parça yazacağım, her parçayı ayrıca inceleyip yorumlayacağım. Yorum kısmına geçmeden önce melodinin en başta hüznü hissettirdiğini, insanı derinden yakalayarak bir yolculuğa çıkaracağını söylemeliyim. Sözlerine odaklanmayı düşünüyorum fakat müziği o kadar güzel ki söylemeden edemedim.
Benden Öte Benden Ziyade Şarkısı Ne Anlatıyor
Giriş kısmında hapse düşmüş, sevdiğinden ayrı kalmış bir adamın sözleri gibi geliyor şarkının sözleri. Hüznün çökmesi, hücrenin soğukluğu gibi unsurlara, demir kapı da eklenince hapis hayatı akla geliyor fakat kelepçelerin kilidinin yüreğe vurulması farklı bir anlamın geleceğini bize anlatıyor. Çünkü gerçekten mahpus hayatında kelepçe bileklere vurulur, yüreğe kelepçe ancak dış dünyada başa gelir.
Bu akşam yine garip bir hüzün çöktü üstüme
Hücrem soğuk, bir tek sen varsın düşlerimde
Demir kapı yine kapandı ağır ağır üzerime
Kelepçeler yine vuruldu kilit kilit yüreğime
İlk üç satır çok net iken, son satırda işler epey değişiyor. Sonraki satırları görünce nasıl değiştiğini daha net anlayacağız.
Derin derin soluyorum seni gecelerce
Duvarlara kazıdım ismini her köşeye
Dudakların şeker gibiydi: Baldan öte
Baldan ziyade
Pembe pembe yanakların: Gülden öte
Gülden ziyade
Burada yine sevgiliye olan hasretten bahsedildiğini söyleyebiliriz. Dudakların şeker gibiydi derken geçmiş zamanı kullanıyor yani bir ayrılık söz konusu. Şarkının devamında bol bol duyacağımız “… öte …. ziyade” kısmı ise burada devreye giriyor. Öte, öz Türkçenin en belirgin kelimelerinden biri “iki uzaklıktan daha uzak” manasını taşıyor. Ziyade ise daha çok anlamında. Yani dudakların şeker gibiydi, bal diyeceğim ama baldan daha öte balın da dahası demeye çalışıyor.
Sabret, gönül, sabret sakın isyan etme
Bir gün elbet bitecek bu çile, isyan etme
Dört kitaptan başlayalım istersen, gel, söze
Orda öyle bir isim var ki kuldan öte
Kuldan ziyade
Onu düşün, ona sığın o senden öte
Benden ziyade
Bu kısma geldiğimizde yukarıda da bahsetmiş olduğumuz derinlik bizi karşılıyor. Sabret söylemi ne kendisine, ne de pembe yanaklı sevgiliye, yalnızca gönüle sabret diyor. Çünkü bizim için insan gönülden ibarettir, gönül sabrederse isyan mümkün olmaz. Hapis hayatını hissettirmişti ama anlatmak istediği durumun hapiste olmak olmadığı çok açıktı. Burada da elbet bitecek olan çile bir hapis veya bir olay değil de direkt yaşamın kendisi olmalı. Demek oluyor ki en başta bahsettiği hücre aslında dünyadır.
Sabret demek kolay, isyan etme demek kolay. Acıyı çeken bilir, gel de sen sabret, gel de sen isyan etme bu durum karşısında der insanoğlu. Ses tonundan da çok iyi anlaşılıyor. Babacan bir tavırla hemen diyor ki dört kitaptan başlayalım istersen gel söze, burada “başlayalım”, “istersen” kelimeleri durumu yumuşatıyor. Peki ne anlayacağız koskoca 4 kutsal kitaptan? Onu da yalnızca bir isim ile anlasak yeter söze başlarız ve oradaki isme gelince konu her şey biter zaten diyor.
4 kutsal kitabı yalayıp yutmana gerek yok, orada bir isim var ki kuldan öte kuldan ziyade derken de Hz. Peygamber efendimiz aleyhissalatuvesselama işaret ediyor. Eğer burada kasıt Allah olsa idi; kuldan öte, kuldan ziyade denilmezdi. Burada kuldan öte kuldan ziyade derken efendimizin kendisinin ancak bir kul olduğunu vurgulaması öne çıkıyor. Allah’ın kulu ve elçisidir elbette fakat habibullah olan da yalnız odur. Kuldur amma kuldan ötedir, kuldur amma kuldan ziyadedir.
Onu düşünüp ona sığınırsak sabrederiz, isyan etmeyiz. Yaşanacak ne kadar acı varsa her birini tattığını biliyoruz. Neci olursak olalım peygamberin hayatı bize sabretmeyi, isyan etmemeyi öğretir.
Bir sabah elbet güneş de doğacak penceremde
Ama bil ki ateşin hâlâ yanacak yüreğimde
Gözyaşlarım akıp gidecek: Selden öte
Selden ziyade
Bir canım var vereceğim: Maldan öte
Maldan ziyade
Güneş doğacak söylemi ile “pencerem” söylemi, baştan beri hapis hayatını değil dünya hayatını anlattığını doğruluyor. Güneşin penceremizde doğması yeni bir umuttur. Sabretmişiz, isyan etmeden sabaha varmışızdır, elbet güneş de doğar. Fakat dünyada rahat yoktur, hasretin ateşi yüreği yakmaya devam eder. Gözyaşları akar selden öte, selden ziyade. Son olarak bu dünyada vereceğimiz bir şeyin olduğunu onun da maldan öte maldan ziyade ancak canımız olduğunu söylüyor.
Bir ben var ki benim içimde: Benden öte
Benden ziyade
Bir sen var ki senin içinde: Senden öte
Senden ziyade
Son mısralara gelince Yunus Emre esintisini tamamıyla hissediyoruz. Bir ben vardır benden içeru diyen Yunus gibi bir ben var ki benim içimde benden öte benden ziyade diyor Barış Manço.
Benden Öte Benden Ziyade Kime Yazılmış
Yukarıda da anlattığım gibi sevgiliye hasret ile başlayan fakat onunla birlikte sabretmeyi öğütleyen, sabrederken de sabrın kaynağının ancak peygamber olacağından bahsetmektedir. Kuran doğrudan peygambere inmiştir, diğer üç kutsal kitapta ise efendimizin müjdesi verilmiştir.
Benden Öte Benden Ziyade Anlamı Üzerine
Yazmadan önce gün boyu yalnızca bu şarkıyı dinledim. İnsanın içine, ruhuna dokunan bir yanı var bu müziğin, sözleri de bir o kadar derin. Yazmaya başlamadan önce çok şey düşündüm, hangi birini yazacağıma dair epey kararsız kaldım. Türk dünyasının en iyi şarkıları arasında olmayı hak ettiğini müziğinin ayrı, sözlerinin ayrı bir dünyasının olduğunu düşünüyorum. Siz neler hissettiniz?
İlginizi Çekebilir: Barış Manço Dönence Anlamı Üzerine
